സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റ്‌വെയര്‍ വ്യാപനം

സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റ്‌വെയര്‍ പ്രൊപ്രൈറ്ററി സോഫ്റ്റ്‌വെയറുകളേക്കാല്‍ വേഗം മെച്ചപ്പെടുന്നു
ശൃംഖലാ സുരക്ഷിതത്വവും വിവര സുരക്ഷിതത്വവും ഉറപ്പ് വരുത്തുന്നതില്‍ സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിനുള്ള മികവു് പ്രൊപ്രൈറ്റി സോഫ്റ്റു്വെയറുകള്‍ക്കില്ല. സാങ്കേതിക വിദ്യയും മൂല കോഡുകളും (Source Code) പഠനത്തിനും ഉപയോഗത്തിനും ലഭ്യമായതിനാല്‍ അതുപയോഗിക്കുന്നവര്‍ക്ക് പുറത്താര്‍ക്കും അറിയാത്ത സ്വന്തം സുരക്ഷാ സംവിധാനങ്ങള്‍ ആസൂത്രണം ചെയ്ത് നടപ്പാക്കാം. ഉപയോഗിക്കാം. സ്വകാര്യ കമ്പനികള്‍ക്കുള്ളിലെ ജയില്‍ സമാനമായ പരിതോവസ്ഥയില്‍ പണിയെടുക്കുന്ന പരിമിതമായ മനുഷ്യ വിഭവത്തിനുണ്ടാക്കാന്‍ കഴിയുന്നതിനേക്കാള്‍ വേഗത്തിലും കാര്യക്ഷമതയിലും സ്വതന്ത്രമായ ചുറ്റുപാടില്‍ തങ്ങളുടെ സൃഷ്ടിപരമായ കഴിവ് വിനിയോഗിക്കുന്ന എണ്ണമില്ലാത്ത സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റ് വെയര്‍ പ്രൊഫഷണലുകളുടെ ആഗോള വിവര ശൃംഖലയാല്‍ കോര്‍ത്തിണക്കപ്പെട്ട കൂട്ടായ്മയ്ക്ക് പ്രശ്ന പരിഹാരം കാണാനും സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ വികസിപ്പിക്കാനും കഴിയും. സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിന്‍റ മികവിനുള്ള അംഗീകാരമാണ് കോര്‍പ്പറേറ്റ് സ്ഥാപനങ്ങള്‍ പോലും അവയിലേയ്ക്ക് മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നത്.
ഉപയോക്താക്കള്‍ക്ക് ശൃംഖലാ-വിവര-സുരക്ഷിതത്വമടക്കം ആവശ്യമായ സേവനങ്ങള്‍ നല്‍കുന്നതില്‍ ചെറുകിട സംരംഭകരുടെ സാധ്യതകളും സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്‍റേയും ജനാധിപത്യത്തിന്‍റേയും മേന്മകളും ഇത് വെളിവാക്കുന്നു.
ഉല്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും സാമ്പത്തിക ബന്ധങ്ങളുമെന്ന പോലെ സാങ്കേതിക വിദ്യയും സാമ്രാജ്യത്വ അധിനിവേശത്തിന്റെ മാര്‍ഗമായി മാറിയിരിക്കുന്ന ഇന്നു് സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കുക എന്നതു് വികസ്വര രാജ്യങ്ങളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം അവയുടെ സാമ്പത്തിക സ്വാതന്ത്ര്യവും രാഷ്ട്രീയ പരമാധികാരവും സംരക്ഷിക്കുന്നതിനു് ആവശ്യമായി വന്നിരിക്കുന്നു. പ്രത്യേകിച്ചും, ഭരണ രംഗത്തടക്കം പ്രസക്തമായ വിവര സാങ്കേതിക വിദ്യയുടെ നിയന്ത്രണം സോഫ്റ്റു്വെയറിലൂടെ ആയിരിക്കെ.
പക്ഷെ, സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിന്റെ വ്യാപനത്തിനു് തടസം സൃഷ്ടിക്കുന്ന ചില മുന്‍വിധികള്‍ സമൂഹത്തില്‍ പൊതുവെ നിലനില്‍ക്കുന്നുണ്ടു്. അതിലൊന്നു്, Free Software എന്ന അതിന്റെ പേരില്‍ നിന്നു് ഉളവാകുന്ന അര്‍ത്ഥ വ്യതിയാനമാണു്. അതു് വിലയില്ലാതെ കിട്ടുമെന്ന അര്‍ത്ഥം ആ പേരു് ധ്വനിപ്പിക്കുന്നു. അറിവായതു് കൊണ്ടു് തന്നെ അങ്ങിനെ ലഭിക്കുമെന്ന ധാരണ ഉണ്ടാകുക സ്വാഭാവികമായി ഉണ്ടാകാവുന്നതുമാണു്. നിലവില്‍ വികസിപ്പിക്കപ്പെട്ടു് സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറുകളായി പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെട്ടവ വിലയില്ലാതെ കിട്ടുകയും ചെയ്യും. അങ്ങിനെ ലഭിക്കണമെന്നതു് തന്നെയാണു് സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ പ്രസ്ഥാനം മുന്നോട്ടു് വെയ്ക്കുന്ന സങ്കല്പവും. പക്ഷെ, സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറുകള്‍ ഉപയോഗിച്ചുള്ള സേവനം ലഭിക്കാന്‍ വില നല്‍കേണ്ടിവരും. കാരണം അതില്‍ വന്‍തോതില്‍ അദ്ധ്വാനം ചെലുത്തേണ്ടി വരുന്നതു് തന്നെ. പ്രൊപ്രൈറ്ററി സോഫ്റ്റു്വെയറില്‍ സേവനം ലഭ്യമാക്കുമ്പോള്‍ അതിനു് വരുന്ന ചെലവില്‍ രണ്ടു് ഭാഗമുണ്ടു്. ഒന്നു്, അതിനുപയോഗിക്കുന്ന സോഫ്റ്റു്വെയറുകളുടെ ലൈസന്‍സ് ഫീ. മറ്റൊന്നു്, അവയുപയോഗിച്ചു് ലഭ്യമാക്കുന്ന സേവനങ്ങളുടെ വില. ഇതില്‍ ഒന്നാമത്തെ ഭാഗം, ലൈസന്‍സ് ഫീ, സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിനു് ആവശ്യമില്ല. കാരണം അതിന്റെ ഉടമസ്ഥത സമൂഹത്തിനാണു്. പക്ഷെ, അവ ലഭ്യമാക്കുന്നതിനുള്ള ചെലവു്, അവ പഠിച്ചു്, ആവശ്യമെങ്കില്‍ മാറ്റം വരുത്തി, അവയുപയോഗിച്ചു് സേവനങ്ങള്‍ നല്‍കുന്നതിനുള്ള ചെലവു്, സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ ഉപയോഗിക്കുമ്പോഴും വരും. അതു് പക്ഷെ, പ്രാദേശിക അദ്ധ്വാനത്തിന്റെ വിലയാക്കി മാറ്റാന്‍ കഴിയുമെന്നതും അതിലൂടെ പ്രാദേശിക സമ്പദ്ഘടനയില്‍ നിലനിര്‍ത്താനാവുമെന്നതുമാണു് സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിന്റെ മേന്മകളില്‍ ഒന്നു്. രണ്ടാമത്തെ ഭാഗമായ സേവനങ്ങളുടെ വില പ്രൊപ്രൈറ്ററി സോഫ്റ്റു്വെയറിനെന്നപോലെ സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിനും ആവശ്യമാണു്. സേവനത്തിന്റെ സ്വഭാവത്തിനനുസരിച്ചു് ഏറിയോ കുറഞ്ഞോ വരാം. പലപ്പോഴും ഈ ഭാഗം ചെലവു് സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറുപയോഗിക്കുമ്പോള്‍ കൂടുതലുമാകാം. കാരണം അവ മെച്ചപ്പെടുത്താനായി മാറ്റങ്ങള്‍ വരുത്തേണ്ടതായി വരുന്നതാണു്. ചുരുക്കത്തില്‍ സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിന്റെ മേന്മ വിലയില്ലെന്നുള്ളതല്ല, ലൈസന്‍സ് ഫീ ഇല്ലെന്നതും പ്രൊപ്രൈറ്ററി ലൈസന്‍സിലൂടെ ഉളവാകുന്ന അസ്വാതന്ത്ര്യങ്ങള്‍ ഇല്ലെന്നതുമാണു്. വിലയല്ല, സ്വാതന്ത്ര്യമാണു് സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറുമായി ബന്ധപ്പെട്ടു് കാണേണ്ട മേന്മ. ഇതാകട്ടെ, സാമ്പത്തികമെന്നതിനേക്കാള്‍ അറിവിന്റെ സാമൂഹ്യോടമസ്ഥതയുടെ, അതായതു് ധാര്‍മ്മികതയുടെ, പ്രശ്നമായാണു് സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ പ്രസ്ഥാനം കാണുന്നതു്.
ഇതിനര്‍ത്ഥം സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ ഉപയോഗിക്കുന്നതു മൂലം ചെലവു് കൂടുമെന്നല്ല. മൊത്തം ചെലവു് എല്ലായ്പോഴും വളരെ കുറഞ്ഞിരിക്കും. ഇതിനു് കാരണം, അതനുവദിക്കുന്ന മറ്റു് സ്വാതന്ത്ര്യങ്ങളാണു്. എത്ര കമ്പ്യൂട്ടറുകളിലും ഉപയോഗിക്കാം. പ്രൊപ്രൈറ്ററി സോഫ്റ്റു്വെയറാകുമ്പോള്‍ കമ്പ്യൂട്ടര്‍ എണ്ണം കൂടുന്നതനുസരിച്ചു് ലൈസന്‍സ് ഫീ കൂടുതല്‍ വേണം. ഒരിക്കല്‍ ചെയ്തെടുത്ത കാര്യം മറ്റോരു സ്ഥാപനത്തിനായി പകര്‍ത്തുമ്പോള്‍ അതിനു് ചെലവു് ഗണ്യമായി കുറയും. പ്രൊപ്രൈറ്ററി സോഫ്റ്റു്വെയറോ സേവനമോ ആകുമ്പോള്‍ അതിനു് സാധ്യമല്ല. അഥവാ ലൈസന്‍സ് ഫീയുടെ അധികച്ചെലവു് വരാം. മറ്റുള്ളവരുമായി ചേര്‍ന്നു് ചെലവു് വീതിക്കാം. ആവശ്യമെങ്കില്‍ മറ്റുള്ളവര്‍ക്കു് സേവനം നല്‍കുന്നതിലൂടെ വരുമാനവും ഉണ്ടാക്കാം. സ്വന്തമായി സുരക്ഷിതത്വ സംവിധാനം രൂപകല്പന ചെയ്യാനനുവദിക്കുന്ന സ്വാതന്ത്ര്യം സുരക്ഷിതത്വത്തിനു് വേണ്ടി വേറെ സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ വാങ്ങുന്നതടക്കമുള്ള വലിയ ചെലവു് ഒഴിവാക്കുന്നു. സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറനുവദിക്കുന്ന സ്വാതന്ത്ര്യം ഉപകരണങ്ങളുടെ ചെലവു് കുറയ്ക്കാനും ഉപകരിക്കുന്ന ഒന്നാണു്. സോഫ്റ്റു്വെയറില്‍ മാറ്റം വരുത്തി ആവശ്യം ആവശ്യമുള്ള സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ ഭാഗം മാത്രം എടുത്തു് അതിനു് പാകത്തിലുള്ള വില കുറഞ്ഞ ഉപകരണങ്ങള്‍ ഉപയോഗിച്ചു് ആവശ്യം നിര്‍വഹിക്കാം. അനവധി ടെര്‍മിനലുകളുള്ള ശൃംഖല സൃഷ്ടിക്കുമ്പോള്‍ ഇതു് വളരെ പ്രധാന നേട്ടമാണു്.
ഇന്നു്, സ്വാതന്ത്ര്യം പോലെ തന്നെ സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിന്റെ സാങ്കേതിക മേന്മയും ചെലവു് കുറയ്ക്കുന്ന ഘടകമാണു്. വൈറസു് ബാധയില്ലെന്നതു് ആന്റി വൈറസു് പ്രോഗ്രാമുകള്‍ക്കു് വേണ്ടി വരുന്ന ചെലവു് കുറയ്ക്കുന്നു. ഉപകരണങ്ങളുടെ കാര്യക്ഷമത ഉയര്‍ത്തുന്നു. ശൃംഖലാ സുരക്ഷിതത്വവും ശേഷിയും (Network security and stability) സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറുകളുടെ സാങ്കേതിക മേന്മകളാണു്. സുരക്ഷിതത്വത്തിനു് വേണ്ടിവരുന്ന വിലകൂടിയ ഉപകരണങ്ങള്‍ക്കു് വേണ്ടി വരുന്ന ചെലവു് കുറയ്ക്കുന്നു. ശൃഖലാ തകരാറുകള്‍ മൂലമുള്ള സമയ നഷ്ടവും അതുവഴിയുള്ള വിഭവ നഷ്ടവും ഒഴിവാക്കുന്നു.
പരിശോധന ആവശ്യമായ ചില പരിമിതികള്‍
സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിന്റെ വ്യാപനത്തിനു് തടസം സൃഷ്ടിക്കുന്ന മറ്റൊരു മുന്‍വിധി സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ ധാര്‍മ്മികതയുടെ വശത്തിനു് അമിതമായ ഊന്നല്‍ കൊടുക്കുന്നതു് മൂലം അതു് വ്യവസായാടിസ്ഥാനത്തില്‍ ഉപയോഗിക്കുന്നതിനെതിരെ ചില സന്നദ്ധ കൂട്ടായ്മകള്‍ എടുത്തു പോരുന്ന നിലപാടുകളാണു്. ഒറ്റപ്പെട്ട വ്യക്തികള്‍ക്കോ ചെറിയ സ്ഥാപനങ്ങള്‍ക്കോ സന്നദ്ധ പ്രവര്‍ത്തനത്തിലൂടെ സേവനം എത്തിക്കാനും പരിശീലനം നല്‍കി അവരെ തുടര്‍ പ്രവര്‍ത്തനം നടത്താന്‍ പ്രാപ്തരാക്കാനും കഴിഞ്ഞേക്കും. പക്ഷെ, സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ രംഗത്തെ ചൂഷണം വ്യക്തികളേക്കാളേറെ സമൂഹങ്ങളെ ബാധിക്കുന്നതാണു്. രാഷ്ട്രങ്ങളെ ബാധിക്കുന്നതാണു്. ഉദാഹരണത്തിനു് കേരള സംസ്ഥാന സര്‍ക്കാരിന്റെ നൂറിലേറെ വകുപ്പുകള്‍ക്കും അത്ര തന്നെ അര്‍ദ്ധ സര്‍ക്കാര്‍ സ്ഥാപനങ്ങള്‍ക്കും ആവശ്യമായ സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ സേവനം നല്‍കാന്‍ സന്നദ്ധ പ്രവര്‍ത്തനത്തിലൂടെ കഴിയില്ല. മാത്രമല്ല, സന്നദ്ധ പ്രവര്‍ത്തകരുടെ സൌകര്യാനുസരണം മാത്രം നല്‍കപ്പെടുന്ന സേവനത്തെ ആശ്രയിച്ചു് വലിയ പൊതു സ്ഥാപനങ്ങളുടെ പ്രവര്‍ത്തനം നീക്കാന്‍ അതിന്റെ മാനേജു്മെന്റിനു് തീരുമാനമെടുക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞെന്നു വരില്ല. അവര്‍ക്കു് ഉത്തരവാദിത്വ പൂര്‍വം സമയബന്ധിതമായി സേവനം നല്‍കുന്ന സംരംഭകരെത്തന്നെ മാത്രമേ ആശ്രയിക്കാന്‍ കഴിയു. മറ്റൊരു സാദ്ധ്യത പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങളെ ഏല്‍പ്പിക്കുകയാണു്. ഇന്നത്തെ സ്വത്തുടമാ വ്യവസ്ഥയില്‍ നിലവിലുള്ള സര്‍ക്കാരുകള്‍ക്കു് സാമൂഹ്യ സംരംഭങ്ങളെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനു് പരിമിതികളുണ്ടു്. അവയെ ഏല്പിച്ചു് കൊടുക്കുന്ന ഉത്തരവാദിത്വങ്ങള്‍ പോലും നിര്‍വഹിക്കാന്‍ നിരന്തരം നടക്കുന്ന സാങ്കേതിക നവീകരണം തല്‍സമയം ഉള്‍ക്കൊള്ളാനുള്ള വൈദഗ്ദ്ധ്യക്കുറവു് മൂലം കഴിയാതെ പോകുന്നുമുണ്ടു്. സര്‍ക്കാരിനും സ്ഥാപനങ്ങള്‍ക്കും ആശ്രയം വിദേശ ബഹുരാഷ്ട്ര കുത്തകകളുടെ പ്രൊപ്രൈറ്ററി പരിഹാരം മാത്രമായിത്തീരുന്ന സ്ഥിതിയാണിന്നു് സന്നദ്ധ സേവനത്തിലൂടെ മാത്രം സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ വ്യാപനമെന്ന ക്ഴ്ചപ്പാടു് കൊണ്ടെത്തിച്ചിട്ടുള്ളതു്.
ഐറ്റി സേവന ദാതാക്കളായി ബഹുരാഷ്ട്ര കമ്പനികള്‍ക്കു് പകരം വെയ്ക്കാന്‍ തദ്ദേശീയ പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങളെ ശാക്തീകരിച്ചും അവരെ പുതിയ മേഖലകളിലേയ്ക്കു് കടക്കാന്‍ പ്രേരിപ്പിച്ചും പ്രാദേശിക സംരംഭകരെ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു് അവരുടെ കഴിവുകളും വിഭവങ്ങളും കൂടി ഉപയോഗിച്ചും പ്രാദേശിക-ദേശീയ ശാക്തീകരണത്തിലൂടെ ആഭ്യന്തര സേവന സംവിധാനം സൃഷ്ടിക്കുക എന്നതാണു്. ഇതിനായി ചെയ്യേണ്ടതു് പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങളെ സേവന ദാതാക്കളായി തെരഞ്ഞെടുക്കുമ്പോള്‍ അവര്‍ നല്‍കുന്ന സേവനങ്ങള്‍ സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറില്‍ തന്നെയായിരിക്കണം എന്നു് ഉറപ്പു വരുത്തുകയും സ്വകാര്യ സംരംഭകരെ മത്സരാധിഷ്ഠിത ടെണ്ടറിലൂടെ പണി ഏല്പിക്കുകയുമാണു്. അങ്ങിനെ ചെയ്യുമ്പോള്‍, വലിയ വകുപ്പുകളുടേയും പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങളുടേയും സമഗ്ര ഭരണ സംവിധാനം മാതിരിയുള്ളവ (e-governance, ERP തുടങ്ങിയവ) പല ഘട്ടങ്ങളായി തിരിച്ചു് പൊതുമേഖലാ ഐറ്റി സേവന ദാതാക്കളേയും സ്വകാര്യ സംരംഭകരേയും അവരുടെ മുന്‍പരിചയമോ വലിപ്പമോ സാമ്പത്തിക ശേഷിയോ നോക്കാതെ തന്നെ ഏല്പിക്കേണ്ടതാണു്. വിവര വിനിമയ ശൃംഖലാധിഷ്ഠിത ഭരണ സംവിധാനം വികസിപ്പിക്കുകയും സ്ഥാപിക്കുകയുമെന്നതു് സ്ഥാപനത്തിന്റെ വലിപ്പത്തെ മാത്രം ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്ന ഒന്നല്ല. സാങ്കേതിക പരിജ്ഞാനവും സംരംഭകത്വവും സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിനോടുള്ള ആഭിമുഖ്യവുമാണു് കൂടുതല്‍ പ്രധാനം. അവര്‍ക്കുള്ള കണ്‍സള്‍ടന്‍സി നല്‍കുന്നതിനായി സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ വിദഗ്ദ്ധരുടെ ഒരു സമിതി ഐറ്റി വകുപ്പിനു് കീഴില്‍ നിലനിര്‍ത്തണം. അതു് തന്നെ പദ്ധതിയുടെ പുരോഗതിയും പൂര്‍ത്തീകരണവും പരിശോധിക്കുകയും വേണം. ആദ്യത്തെ കുറെ പ്രോജക്ടുകള്‍ക്കു് മാത്രം പുറമേ നിന്നുള്ള അനൌദ്യോഗിക അംഗങ്ങളുണ്ടാവണം. അവരുടെ കൂടെ പ്രവര്‍ത്തിച്ചു് പരിചയം ലഭിക്കുന്ന മുറയ്ക്കു് ക്രമേണ ഐറ്റി വകുപ്പിലോ മിഷനിലോ ഉള്ള ഉദ്യോഗസ്ഥര്‍ക്കു് തന്നെ ഈ കര്‍ത്തവ്യം ഏറ്റെടുക്കാവുന്നതാണു്.
ആദ്യം സ്പെസിഫിക്കേഷനും ഡിസൈനും തുടര്‍ന്നു് പ്രോട്ടോടൈപ്പും അവ സമയ ബന്ധിതമായും ഗുണമേന്മ പുലര്‍ത്തിക്കൊണ്ടും ചെയ്തു് തീര്‍ക്കുന്നവരെ മാത്രം തുടര്‍ന്നുള്ള വ്യാപനവും ഏല്പിക്കുക എന്ന രീതിയില്‍ ചെയ്യേണ്ടതാണു്. ഇതായിരിക്കും പ്രാദേശിക ശാക്തീകരണത്തിനുള്ള മാര്‍ഗം. അതു് പ്രാദേശിക ചെറുകിട സംരംഭകര്‍ക്കു് പ്രോത്സാഹനവുമാകും. കേരളത്തിന്റെ ഐറ്റി വ്യവസായവല്‍ക്കരണത്തിനുള്ള സര്‍ക്കാരിന്റെ ഏറ്റവും മികച്ച പ്രോത്സാഹനവും സഹായവും അതായിരിക്കും. ഇത്തരം സംവിധാനങ്ങളുടെ തുടര്‍ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ നടത്താന്‍ സാങ്കേതിക സ്വാംശീകരണത്തിനും സ്ഥാപന ശാക്തീകരണത്തിനുമായി അതതു് വകുപ്പുകളില്‍ നിന്നുള്ള ഒരു സംഘം ജീവനക്കാരെ കൂടി സേവന ദാതാക്കള്‍ക്കൊപ്പം പദ്ധതി നിര്‍വഹണത്തിന്റെ വിവിധ ഘട്ടങ്ങളില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കാന്‍ അനുവദിക്കണം. തുടര്‍ സേവനം ക്രമേണ ഏതാനും വര്‍ഷങ്ങള്‍ കൊണ്ടു് അതതു് സ്ഥാപനത്തിലെ പരിചയം സിദ്ധിച്ച സംഘം ഏറ്റെടുക്കണം. അപ്പോഴേക്കും സേവന ദാതാക്കള്‍ പുറത്തുള്ള സ്ഥാപനങ്ങള്‍ക്കു് സേവനം നല്‍കാനും കമ്പോളത്തില്‍ മത്സരിച്ചു് ഓര്‍ഡര്‍ നേടാനും കെല്പുള്ളവരായി മാറി കഴിഞ്ഞിരിക്കും.
സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിന്റെ വ്യാപനത്തിനു് തടസം സൃഷ്ടിക്കുന്ന മറ്റൊരു ഘടകം സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ പ്രവര്‍ത്തകരുടെ മൌലികവാദ പ്രവണതകളാണു്. പ്രൊപ്രൈറ്ററി സോഫ്റ്റു്വെയറുകളോടുള്ള അവരുടെ ശരിയും വിട്ടുവീഴ്ചയില്ലാത്തതുമായ നിലപാടു് അറിവില്ലായ്മ കൊണ്ടോ തൊഴിലിന്റെ ഭാഗമായോ പോലും അവ ഉപയോഗിക്കാന്‍ നിര്‍ബന്ധിക്കപ്പെടുന്നവരോടും എതിര്‍പ്പും അകല്‍ച്ചയും ആയി മാറുന്നു. പലപ്പോഴും സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയറിന്റെ മേന്മയുടെ പേരില്‍ മുതലെടുക്കാനും ആധിപത്യം സ്ഥാപിക്കാനുമുള്ള സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റു്വെയര്‍ പ്രവര്‍ത്തകരുടെ ശ്രമവും ഈ സ്ഥിതി വഷളാക്കുന്നുണ്ടു്.